Đến với Tổng công ty Sông Thu - Doanh nghiệp quốc phòng đóng mới và sửa chữa tàu quân sự mang tên dòng sông Thu Bồn chở nặng phù sa gắn với những chiến công lẫy lừng đã đi vào lịch sử như một huyền thoại hôm nay, giữa những biến thiên của lịch sử, giữa trầm mặc thời gian, Sông Thu vẫn vững vàng vươn lên tự khẳng định mình trong chặng đường hội nhập và phát triển. Nhìn những công trường, nhà xưởng rộn ràng tiếng búa, tiếng máy trong giờ vào ca, những ánh lửa hàn sáng trắng đêm như muốn chạy trước thời gian theo tiến độ sản phẩm bên Nhà máy mới, đến những con tàu hiện đại đang soi mình bên dòng Hàn Giang thơ mộng chờ ngày hạ thủy, bàn giao, mấy ai biết rằng, cách đây tròn 44 năm, nơi đây chỉ là một xưởng sửa chữa cơ khí nhỏ bé, sơ sài với những phương tiện cũ kỹ sau bao nhiêu năm chiến tranh âm thầm phơi nắng, phơi mưa, thi gan cùng năm tháng.

Xuyên suốt hành trình lịch sử 44 năm ấy không thể không nhắc đến những dấu mốc quan trọng: “Tổ hợp cơ khí Đồng Tiến”, “Tiểu đoàn vận tải thủy 234”, “Xưởng cơ khí 75”, “Xưởng Cơ khí sửa chữa và đóng tàu thuyền”, “Xưởng đóng tàu Quân khu 5”,... Cùng những địa danh ghi đậm dấu ấn của bao tháng ngày gồng mình nhọc nhằn vì miếng cơm, manh áo, vì sự phát triển của một thương hiệu như: Bà Nà, Hòa Nhơn, Cù Lao Thu,... Những cái tên, những địa danh đã đi vào lịch sử đơn vị như một minh chứng chân thực, sâu sắc nhất cho những cống hiến và hy sinh thầm lặng của biết bao thế hệ cán bộ, công nhân viên.

Nhớ lại những ngày Một thời gian dài trước năm 1993, đầu khi mới thành lập Tổng công ty luôn trong tình trạng khó khăn do thiếu hụt nguồn hàng, trang thiết bị xuống cấp,nằm trong tỡnh trạng chung của cả nước, tỡnh hỡnh sản xuất kinh doanh của Xưởng tàu gặp rất nhiều khó khăn: nguồn hàng thiếu, cơ chế bó buộc, sự quan tâm đầu tư chưa được đúng mức. Trước tình hình đó, Tổng Công ty đã thực hiện sắp xếp lại cơ cấu ngành nghề, đổi mới trang thiết bị; đào tạo lại và tập huấn, bồi dưỡng nâng cao nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ, công nhân viên chức nhằm nâng cao năng lực sản xuất. Năm 2001, Tổng công ty đóng mới thành công trình trỳng thầu đóng mới tàu kéo Nghi Sơn, công suất 1060CV cho khách hàng Nhật Bản. Đây là con tàu đầu tiên Sông Thu đóng theo tiêu chuẩn quốc tế.Khụng phụ lũng tin cậy của khỏch hàng, Tàu Nghi Sơn 02 đó được những người lính thợ Sông Thu hoàn thành đúng tiến độ và đảm bảo chất lượng kỹ thuật, mỹ thuật. Thành công bước đầu đó đã đặt dấu ấn quan trọng và củng cố niềm tin cho Tổng công ty trong định hình dòng sản phẩm chiến lược.

Bước sang thế kỷ XXI, nhất là ở thời điểm khi nước ta tiến vào hội nhập kinh tế quốc tế, đứng trước nhiều thời cơ, tiềm năng và khó khăn, thách thức đan xen. Để đứng vững và phát triển trong nền kinh tế thị trường và nghành đóng tàu Tổng công ty xác định phải khai thác, tận dụng những cơ hội hiện có, lựa chọn hướng phát triển và thực hiện có hiệu quả những vấn đề mang tính đột phá như lựa chọn đối tác chiến lược; đẩy mạnh ứng dụng thành tựu khoa học công nghệ trong sản xuất kinh doanh và quản lý doanh nghiệp; nâng cấp thiết bị máy móc, đổi mới công nghệ trên cơ sở phát huy nội lực; khai thác tối đa ngoại lực. Việc đầu tư máy móc thiết bị mới đã được Sông Thu xây dựng lộ trình một cách khoa học, đồng bộ, có sự lựa chọn tính toán cẩn thận, đón đầu sự phát triển của công nghệ thế giới, đầu tư không dàn trải mà chia ra nhiều giai đoạn bao như hệ thống nhà đóng tàu, thiết bị cắt CNC, dây chuyền chế tạo đồ nội thất, gia công cơ khí, uống ống, hệ thống đường triền và đặt biệt ngày 26/6/2013 Tổng công ty khánh thành và đưa vào hoạt động hệ thống sàn nâng hạ tàu Syncrolift 3.000 tấn tại Nhà máy mới. Đây là sàn nâng thứ 2 ứng dụng công nghệ nâng hạ tàu hiện đại bậc nhất của tập đoàn Rolls- Royce/ Hoa kỳ lắp đặt tại Sông Thu sau sàn nâng 1.500 tấn năm 2005.

Năm 2009, với sự sáp nhập, hợp nhất của Đoàn 45/Vaxuco và Nhà máy X50/Quân chủng Hải quân, Công ty thực hiện chuyển đổi thành công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên hoạt động theo hình thức công ty mẹ - công ty con có thể thực hiện các gói thầu đóng mới, sửa chữa tàu vận tải vỏ thép, các tàu tuần tra biển, các loại tàu kéo biển đa năng và các tàu chuyên dụng, các tàu thế hệ mới với công suất lớn, chất lượng cao, kỹ thuật hiện đại, thẩm mỹ đẹp, đúng yêu cầu của ngành tàu biển. Trong đó, có thể kể đến một số gam tàu tiêu biểu như: Tàu đa năng ứng phó sự cố tràn dầu hiện đại nhất Đông Nam á MPV5212; Tàu khảo sát đo đạc biển HSV 6613 cho Quân chủng Hải quân; Tàu kéo cảng ASD 2411, ATD 2412 - Sản phẩm được xuất khẩu sang thị trường Trung Đông; Tàu cung ứng thuyền viên FCS 5009 - xuất khẩu sang Nam Mỹ và châu Âu; tàu vận tải biển cho Tổng cục Hậu cần, tàu đặc chủng cho Bộ Tư lệnh Đặc công. Đặc biệt gam Tàu kéo cứu hộ biển 3.500 CV - Loại tàu kéo cứu hộ lớn nhất lần đầu tiên được đóng tại Việt Nam hạ thủy năm 2006 cho Bộ Tư lệnh Cảnh sát biển Việt Nam, là một minh chứng sinh động về năng lực đóng mới của Sông Thu ở trong nước và quốc tế.
Ngoài đóng mới, sửa chữa tàu biển, Tổng công ty Sông Thu là đơn vị duy nhất được Chính phủ giao nhiệm vụ điều hành Trung tâm Quốc gia ứng phó sự cố tràn dầu tại khu vực miền Trung, đây là trung tâm quốc gia ứng phó sự cố tràn dầu đầu tiên của cả nước hoạt động dưới sự chỉ đạo của ủy ban Quốc gia tìm kiếm cứu nạn. Trong những năm qua, trung tâm đã tham gia xử lý trên 30 sự cố tràn dầu, thu hồi hàng nghìn tấn dầu thô, góp phần quan trọng bảo vệ môi trường sinh thái biển tại các tỉnh duyên hải miền Trung và các vùng lân cận.

Thực hiện chủ trương của thành phố Đà Nẵng về quy hoạch xây dựng thành phố, và Quyết định của Bộ quốc phòng về phê duyệt Quy hoạch và phát triển Nhà máy đóng mới và sửa chữa tàu Quân sự Sông Thu nhằm tạo tiềm lực đẩy nhanh quá trình phát triển Sông Thu lên quy mô ngày càng lớn và hiện đại, bảo đảm khả năng đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của nhiệm vụ quốc phòng và phát triển kinh tế. Tổng công ty Sông Thu vừa thực hiện đẩy mạnh sản xuất vừa di dời và xây dựng Nhà máy tại vị trí mới theo hướng đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng và trang thiết bị đồng bộ với dây chuyền công nghệ tiên tiến, hiện đại; kết hợp tối đa giữa năng lực hiện đại từng công đoạn với bảo đảm tính đồng bộ về năng lực cho từng giai đoạn. Đến thời điểm hiện tại, giai đoạn 1 đã hoàn thiện và đưa vào hoạt động hiệu quả.

Ngày 05/6/2013, thừa ủy quyền của Thủ tướng chính phủ Bộ Quốc phòng đã ký Quyết định số 1932/QĐ-BQP về việc chuyển Công ty TNHH một thành viên Sông Thu thành Tổng Công ty Sông Thu. Việc này đã khẳng định chủ trương chuyển đổi mô hình là một chủ trương đúng đắn, phù hợp với sự phát triển của các doanh nghiệp quân đội trong thời kỳ hội nhập kinh tế của đất nước.

Tháng 9/2014, Tổng công ty hạ thủy tàu Cảnh sát biển đa năng 8002 (DN2000). Đây là dạng tàu có thiết kế tiên tiến, hiện đại đáp ứng đầy đủ các tiêu chuẩn quốc tế. Sự ra đời của tàu 8002 sẽ là “những cánh chim bồ câu trắng” trên biển góp phần xây dựng Cảnh sát biển Việt Nam hiện đại đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ tuần tra bảo vệ chủ quyền biển, đảo, thực thi pháp luật trên các vùng biển và thềm lục địa; tham gia tìm kiếm cứu nạn trên biển, thực hiện nhiệm vụ chuyển quân, chi viện hậu cần cho các lực lượng hoạt động trên biển, đảo và là phương tiện làm cầu nối tình hữu nghị, hợp tác của Cảnh sát biển Việt Nam với bạn bè quốc tế và khu vực trong tương lai. Trong tình hình biển Đông có những diễn biến phức tạp, khó lường, việc tổng công ty đóng mới thành công tàu CSB8002 còn là minh chứng cho sự quan tâm đầu tư lớn lao, đúng đắn của Chỉnh phủ, Bộ Quốc phòng cho Cảnh sát biển, không những đảm bảo vững chắc an ninh quốc phòng mà còn là điều kiện, là chỗ dựa, điểm tựa tin cậy cho ngư dân thân yêu của chúng ta vươn khơi, bám biển, phát triển ngành thủy sản góp phần tăng trưởng kinh tế -  xã hội theo chủ trương nhất quán của Đảng và Nhà nước ta.

Có được những thành quả sau 44 năm xây dựng và phát triển bên cạnh có sự quan tâm đầu tư của Bộ Quốc phòng, sự chỉ đạo sâu sát của Bộ Tư lệnh Quân khu 5, Tổng cục Công nghiệp Quốc phòng qua mỗi giai đoạn thì một điều không thể phủ nhận cho những bước đột phá mạnh mẽ đó chính là vai trò lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý của Đảng ủy - Ban Tổng Giám đốc, sự đoàn kết, thống nhất, đồng cam, cộng khổ vượt qua mọi khó khăn, thử thách của cán bộ, công nhân viên ngay cả trong những thời điểm khó khăn, ngặt nghèo của cơ chế thị trường và sự khắc nghiệt của thời tiết miền Trung.

Chỉ khi nhìn vào những thành quả ấy của đơn vị mới thấu hiểu hết những nỗi vất vả và niềm tự hào của đơn vị trong ngày truyền thống. Những giọt mồ hôi, máu và nước mắt của những người lính thợ đã đổ xuống để làm nên mạch nước ngọt ngào nuôi dưỡng tầm vóc, dáng đứng và vị thế của Sông Thu hiện đại.

Dẫu chỉ bấy nhiêu thời gian thôi cũng đủ nói lên « Niềm tự hào Sông Thu ».

P.V