Con tàu Albert Sarraut và những chuyện liên quan tới doanh nhân Bạch Thái Bưởi

Ngày 06/4/1921, con tàu mang tên toàn quyền Đông Dương Albert Sarraut đã được làm lễ hạ thủy tại Nhà máy đóng tàu Ba Son (Sài Gòn).


Đây là con tàu bọc thép có chiều dài 90m, rộng 12m, trọng lượng 3100 tấn. Theo nghiên cứu của tác giả Phan Thị Thu trong bài viết “Về vụ kiện thuê tàu Albert Sarraut của Bạch Thái Bưởi với Hạm đội Đông Dương – tiếp cận từ nguồn tài liệu lưu trữ” cho biết khá chi tiết về con tàu.

Tàu Albert Sarraut là một trong ba con tàu nổi tiếng được đóng tại Việt Nam với số tiền đầu tư khủng. Con tàu được chế tạo theo mô hình Marie – Louise, tức là sản xuất theo kiểu càng nhanh càng tốt. Đây cũng là con tàu đặc biệt vì nó được đóng tại Sài Gòn, và cũng là con tàu hiện đại nhất mà nhà máy đóng tàu Ba Son lúc đó đảm nhiệm.

Ngay sau khi hạ thủy, tàu Albert Sarraut trực thuộc quyền kiểm soát của Toàn quyền Đông Dương và được giao cho Hạm đội Đông Dương quản lý.

Chính bởi sự hiện đại của con tàu mà nó đã thu hút được sự chú ý của Doanh nhân Bạch Thái Bưởi vào thời gian đó. Và chính Bạch Thái Bưởi là người đầu tiên đã thuê con tàu này.

Theo đó, tại Hợp đồng kí kết ngày 13/6/1922, giữa Công ty của Bạch Thái Bưởi với Hạm đội Đông Dương thì Công ty Bạch Thái Bưởi sẽ thuê sử dụng con tàu trong 1 năm và chi trả cho hạm đội Đông Dương với số tiền thuê hàng tháng là 5.400 đồng bạc.

Trên thực tế, khi sử dụng con tàu Albert Sarraunt tường xuyên hỏng hóc, trục trặc khiến cho Công ty Bạch Thái Bưởi gặp nhiều tổn thất, tốn kém.

Tháng 7/1922, từ ngay chuyến đi đầu tiên, con tàu đã phải sửa chữa khá nhiều ở nồi hơi và máy móc. Ngày 20/01/1923, trong chuyến hành trình đến Thượng Hải, con tàu lại bị hỏng lớn ở nồi hơi, máy móc. Trong khi đó, dự kiến đến ngày 6/02/1923, con tàu có lịch trình đi Manilla, cho nên, Bạch Thái Bưởi đã chủ động sửa chữa (không thông qua bảo hiểm) tại Trung Quốc. Xưởng sửa chữa đã lập hóa đơn cho công ti của ông Bạch Thái Bưởi phải trả phí sửa lên đến 5.000 đồng bạc. Mức tiền này đủ để Hạm đội Đông Dương phải chi trả hóa đơn sửa chữa cho Bạch Thái Bưởi theo hợp đồng thuê tàu. Nhưng Hạm đội Đông Dương đã từ chối yêu cầu này. Đây là nguyên nhân dẫn đến các tranh chấp giữa Bạch Thái Bưởi và Hạm đội Đông Dương.

Kết quả của vụ kiện tranh chấp này là Công ty Bạch Thái Bưởi đã chấm dứt hợp đồng sau đó và phải bồi thường cho Hạm đội Đông Dương số tiền 1.200 đồng bạc, kết thúc vào năm 1923.

Sau vụ kiện đó, Hạm đội Đông Dương cũng phá sản. Con tàu Albert Sarraut đến Toulon để tiêu hủy.

Một số hình ảnh về con tàu Albert Sarraut:

Nguyên Phong tổng hợp